ارزیابی اثر جراحات منجر به لنگش در حذف گاو شیری در منطقه شهرکرد

لنگش تظاهر بالینی طیف وسیعی از بیماری¬هاست که در مجموع 43 علت و بیش از 80 خطر بالقوه برای آن مشخص شده است. به اعتقاد بسیاری از صاحب¬نظران، لنگش از لحاظ وارد نمودن خسارات اقتصادی پس از ناباروری و ورم پستان در رده¬ی سوم قرار دارد. خسارات اقتصادی لنگش عمدتاً به علت عوارض ناشی از آن و نه به واسطه¬ی هزینه¬ی درمان لنگش به دامدار تحمیل می¬شود. حذف، خروج گاو از گله به دلیل فروش، کشتار و یا مرگ است. اصطلاح حذف به تمام گاوهایی که گله را ترک می¬کنند بدون در نظر گرفتن مقصد یا شرایط آن¬ها در هنگام خروج از گله اشاره می¬کند. شناخت مهم¬ترین دلایلی که موجب می¬شود گاوها در طول سال گله را ترک کنند، ابزار مهمی برای تعیین و شناسایی مشکلات و ضعف مدیریتی می¬باشد. جهت انجام این مطالعه کلیه¬ی زایمان¬هایی که در بازه¬ی زمانی مرداد ماه 1389 تا مرداد ماه 1390 در مدت 12 ماه رخ داده بود استخراج شد. مجموعاً 1461 رأس دام وارد مطالعه شد. کلیه¬ی این دام¬ها تا زایمان بعدی یا حذف (در مورد گاوهایی که قبل از زایمان بعدی از گله خارج شدند) مورد پیگیری قرار گرفتند. برای هر دام، فصل زایش، شکم زایش، متوسط تولید شیر در 90 روز ابتدای شیرواری، وضعیت ابتلا به لنگش (ابتلا یا عدم ابتلا)، نوع جراحت و انگشت یا انگشتان درگیر ثبت شد. ابتدا رابطه¬ی هریک از متغیرهای مستقل مورد مطالعه (شکم زایش، میزان تولید شیر، فصل زایش و وضعیت لنگش) با حذف (متغیر وابسته) توسط تست chi-square مورد ارزیابی قرار گرفت. متغیرهایی که در این آنالیز تک متغیره با p<0.2 با حذف رابطه نشان دادند وارد مدل رگرسیون لوجستیک (آنالیز چند متغیره) شدند. رابطه نوع جراحات منجر به لنگش با حذف توسط آزمون کای مربع (chi-square test) و تست دقیق فیشر (fischer exact test) مورد ارزیابی قرار گرفت. از مجموع 1461 رأس گاو شیری مورد مطالعه، 286 رأس (6/19%) در فاصله زایش تا زایمان بعدی یا حذف، حداقل یک بار مبتلا به لنگش شدند. همچنین 398 رأس گاو (2/27%) در این فاصله حذف شدند. میزان حذف در گاوهای مبتلا به لنگش 1/31% (89 رأس از 286 رأس گاو) و در گاوهایی که در این دوره به لنگش مبتلا نشدند 3/26% (309 رأس از 1175 رأس گاو) بود. با این وجود در آنالیز رگرسیون لوجستیک، ابتلا به لنگش و فصل زایش رابطه معنی¬داری با میزان حذف نداشتند و تنها شکم زایش و میزان تولید شیر 90 روز اول پس از زایش رابطه معنی¬داری با حذف نشان دادند به¬طوری¬که افزایش تولید شیر به¬طور معنی¬داری شانس حذف را کاهش داد و افزایش شکم زایش سبب افزایش معنی¬دار شانس حذف شد (p≤0.001). بررسی رابطه نوع جراحات منجر به لنگش با حذف نشان داد که میزان حذف در دام¬هایی که به زخم پاشنه مبتلا شده بودند به طور معنی¬داری بیشتر از آن¬هایی بود که به این عارضه مبتلا نشده بودند. سایر جراحات اثر معنی¬داری بر حذف نشان ندادند. با وجود گزارش¬های متعدد جهانی در مورد نقش لنگش در حذف گاو شیری عدم ایفای نقش در مطالعه¬ی حاضر، ممکن است حاصل وجود برنامه¬ی مراقبت از سم بسیار جدی در طول دوره طولانی در این گاوداری باشد.